Zawarcie związku małżeńskiego pociąga za sobą wiele, różnego rodzaju konsekwencji prawnych. Jedną z nich jest powstanie z mocy ustawy, z chwilą zawarcia związku małżeńskiego, wspólności majątkowej małżeńskiej (wspólności ustawowej). Obejmuje ona przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą zaś do majątku osobistego każdego z małżonków.
Co należy do majątku wspólnego małżonków?
Tak też, zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym do majątku wspólnego należą przede wszystkim:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963, z późn. zm.).
Wszystkie z wymienionych składników majątkowych tworzą zatem majątek wspólny i jako takie – co do zasady – przysługują każdemu z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskie. Każdy z małżonków jest bowiem uprawniony do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka.
Co obejmuje majątek osobisty małżonka?
Powstanie wspólności ustawowej, determinuje jednak również wyodrębnienie tzw. majątku osobistego, który obejmuje:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb, lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Zniesienie współwłasności i podział majątku wspólnego
Ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej – na przykład przez orzeczenie rozwodu lub unieważnienie małżeństwa – związane jest natomiast z koniecznością dokonania zniesienia współwłasności i podziału majątku wspólnego.
Jakkolwiek bowiem, w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego ani nie może rozporządzać, ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku, to ustanie ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej, sprawia, że podział ten jest możliwy, a co więcej celowy.
W ramach podziału majątku dokonuje się ustalenia udziałów małżonków w majątku wspólnym (udziały te mogą być bowiem nierówne) czy ustalenia składników majątku wspólnego. Następnie, wedle ustalonych udziałów dzieli się majątek, ale też dokonuje się rozliczenia pomiędzy małżonkami w zakresie dokonywanych w czasie trwania ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny lub odwrotnie.
Biorąc pod uwagę skomplikowany charakter każdego z wyżej wskazanych procesów, szczególnie w razie braku zgody stron, co do sposobu dokonania rozliczenia i podziału majątku, warto sprawę podziału majątku wspólnego powierzyć Kancelarii adwokackiej, która w kompleksowy sposób przeprowadzi cały proces zniesienia współwłasności i podziału majątku wspólnego. Pamiętać przy tym należy, że podział majątku wspólnego nie zawsze musi być przeprowadzony przed Sądem. Jeżeli małżonkowie dojdą do porozumienia, co do składników majątku wspólnego i sposobu jego podziału – w osiągnięciu czego pomocny może być doświadczony adwokat – podział ten może zostać przeprowadzony również bez konieczności kierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.
Adw. Karol Piotrowski
