Telefon kontaktowy / Fax

(81) 479 93 94
510 899 094
609 200 697

Kancelaria Adwokacka

ul. M.C. Skłodowskiej 18/6
20-029 Lublin

Niekiedy zdarza się, że jesteśmy proszeni przez znajomych o to, żeby zostać ich poręczycielem wekslowym. Zwykle sytuacje takie zdarzają się wówczas, gdy ktoś stara się o kredyt, a bank wymaga, jako zabezpieczenia kredytu złożenia weksla z poręczeniem, lub zawierana jest innego rodzaju umowa, gdzie zabezpieczeniem jest właśnie weksel z poręczeniem. Zanim – w imię przyjaźni – zgodzimy się na złożenie swoich podpisów, warto mieć jednak świadomość tego, z czym takie poręczenie jest związane. Awalista, bo tak nazywa się poręczyciel wekslowy, jest bowiem najsmutniejszą istotą pod słońcem – jak mawiał pewien wykładowca, wybitny znawca prawa wekslowego, a co zapamiętałem na całe swoje życie zawodowe. Określenie to pasuje zresztą chyba faktycznie do sytuacji poręczyciela wekslowego najlepiej.

Zgodnie z art. 30 ustawy z 1936 r. Prawo wekslowe – obowiązującej po dziś dzień, zapłatę weksla można zabezpieczyć poręczeniem wekslowym (awal) co do całości sumy wekslowej lub co do jej części. Według art. 32 ustawy z 1936 r. – Prawo wekslowe, poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył. Jego zobowiązanie jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny.

Poręczenie wekslowe jest przyjęciem odpowiedzialności przez poręczającego wobec każdego posiadacza weksla za zobowiązania wekslowe. Może ono zabezpieczać wykonanie zobowiązania niezależnie od źródła jego powstania. Awal zabezpiecza jednak tylko zobowiązanie wekslowe. Cechuje się ono abstrakcyjnością i bezwarunkowością. Akcesoryjność poręczenia wekslowego wykazuje cechy odmienne w stosunku do innych zabezpieczeń, w tym poręczenia cywilnego.

Po pierwsze zobowiązanie awalisty powstaje niezależnie od istnienia zobowiązanie dłużnika głównego w sensie materialnym; wystarczy, że zobowiązanie to zostało prawidłowo wyrażone na dokumencie wekslowym w sensie formalnym.

Po drugiej, jeżeli zobowiązanie osoby, za którą poręczyciel wekslowy poręczył, jest formalnie ważne, odpowiada samodzielnie, tj. niezależnie od zobowiązania poręczonego. Poręczyciel wekslowy nie może przy tym bronić się wobec wierzyciela zarzutami opartymi na swoich osobistych stosunkach z osobą, za którą poręczył, lecz tylko na stosunkach z posiadaczem weksla. Dla odpowiedzialności awalisty nie ma też znaczenia okoliczność, że została ogłoszona upadłość podmiotu, za który udzielono poręczenie.

Mało tego, poręczyciel wekslowy, który poręczył za wystawcę weksla własnego, odpowiada niezależnie od tego, czy został sporządzony protest. Podstawą odmowy spełnienia świadczenia przez wystawcę nie może być także zarzut o „niewyczerpaniu” drogi dochodzenia roszczeń poprzez uprzednie skierowanie ich wobec wystawcy weksla (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 lutego 2019 r., sygn. akt: V ACa 815/17). Ponadto nawet w razie sfałszowania na wekslu podpisu wystawcy weksla, awalista w dalszym ciągu – co do zasady – ponosi odpowiedzialność z tytułu dokonanego poręczenia.

Z powyższego wynika, że skoro – jak wskazano – istnienie zobowiązania awalisty nie zależy od tego, by zobowiązanie dłużnika głównego istniało w sensie materialnym, lecz by było prawidłowo wyrażone na dokumencie wekslowym w sensie formalnym, to w konsekwencji wadliwość stosunku prawnego o charakterze kauzalnym istniejącego na linii awalat (dłużnik główny) – wierzyciel nie wpływa na ważność zobowiązania awalisty. Oznacza to, że zobowiązanie poręczyciela jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny, z wyjątkiem wady formalnej.

Skoro też zobowiązanie poręczyciela ma też charakter samodzielny – poręczyciel odpowiada według treści dokumentu, co jest konsekwencją formalizmu prawa wekslowego, to w konsekwencji poręczycielowi wekslowemu przysługują jedynie trzy kategorie zarzutów: skuteczne względem każdego posiadacza weksla, tzn. wynikające wprost z treści weksla i z treści tej niewynikające, ale powodujące nieważność zobowiązania awalisty, nie wolno mu jednak powoływać się na to, że zobowiązanie awalata nie powstało z przyczyn niewynikających wprost z treści weksla; subiektywne, tzn. wynikające ze stosunków osobistych awalisty z posiadaczem weksla oraz oparte na braku albo wadliwości umowy o wydanie weksla. Z powyższego wynika, że poręczyciel wekslowy nie może podnosić zarzutów osobistych, służących awalatowi zarówno względem aktualnego posiadacza weksla.

Uwolnienie się poręczyciela wekslowego od odpowiedzialności z tytułu poręczenia możliwe jest zatem tylko z przyczyn formalnych, tkwiących w samym wekslu i złożonym poręczeniu. Wychwycenie ewentualnych podstaw uwolnienia się od odpowiedzialności wymaga zatem głębokiej znajomości prawa wekslowego.

Adw. Karol Piotrowski