Problematyka przedawnienia roszczeń odszkodowawczych wynikających z niezgodnego z prawem działania lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej jest złożona. W chwili obecnej podstawę odpowiedzialności za szkodę wywołaną niezgodnym z prawem działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej stanowi przepis art. 417 k.c., oraz art. 4171 k.c., jednak nie można zapominać, że do 1 września 2004 r. obowiązywał przepis art. 160 k.p.a., który wobec braku regulacji art. 4171 k.c. oraz art. 417 kc. w jego obecnym brzmieniu, stanowił podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa z tytułu szkód związanych z wykonywaniem władzy publicznej.
Wraz z uchyleniem przepisu art. 160 k.p.a. i przeniesieniem podstaw odpowiedzialności Skarbu Państwa za niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej do Kodeksu cywilnego, wyeliminowano z porządku prawnego przepisy wprost określające termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju. Jednocześnie jednak wprowadzono przepis, który określa początek biegu terminu przedawnienia, w stosunku do szkód związanych z wydaniem decyzji administracyjnej, w nieco odmienny sposób niż miało to miejsce przed 1 września 2004 r. Mowa tu o art. 4171 k.c., którego relacja do przepisu art. 417 k.c. może budzić – pozornie – pewne wątpliwości.
Nie mniej analiza przepisu art. 417 k.c. i 4171 k.c. pozwala stwierdzić, że normy zawarte w art. 4171 § 1-3 k.c., regulując szczególne postacie bezprawnego wyrządzenia szkody przez władzę publiczną, ograniczają odpowiedzialność określoną w art. 417 k.c. przez to, że wprowadzają kwalifikowany sposób stwierdzenia bezprawności w przypadku określonych rodzajów aktów władczych. Norm tych nie można więc stosować zamiennie, gdyż pozostają one w relacji „lex specialis derogat legi generali” ( Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30 maja 2018r., sygn. akt: I ACa 1244/1).
Istnieją tym samym obecnie w miejsce uprzednio jednej, dwie podstawy odpowiedzialności za niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej – mianowicie ogólna podstawa – zawarta w art. 417 k.c. oraz szczególna, odnosząca się do szkód wywołanym m.in. wydaniem decyzji administracyjnej – przez co zbliżona do tej, regulowanej niegdyś art. 160 k.p.a. Ani jednak przepis art. 417 k.c. ani 4171 k.c. nie wskazuje żadnego terminu przedawnienia, jak wcześniej czynił to art. 160 k.p.a.
Skoro zatem brak jest przepisu, który określałby termin przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie organu administracji w tym wydanie ostatecznej decyzji administracyjnej, w konsekwencji należy stosować tzw. ogólne terminy przedawnienia roszczeń deliktowych, wskazane w art. 4421 KC, a wcześniej art. 442 KC. Zgodnie z art. 4421 k.c. zaś roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Bezspornie tym samy termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju – tak, jak było to przez 1 września 2004 r., wynosi trzy lata.
Warto zatem przed upływem wskazanego terminu dochodzić przysługujących roszczeń, które w razie nie podjęcia żadnej czynności sądowej zmierzającej do ich wyegzekwowania, ulegną przedawnieniu.
Adw. Karol Piotrowski
