Zasady podziału zysków z prowadzenia spółki cywilnej dla niektórych wydają się, pomimo stosunkowo małego skomplikowania konstrukcji samej spółki cywilnej, dość niejasne.
Sprawia to, że wielokrotnie, szczególnie w przypadku spółek cywilnych prowadzących działalność na niewielką skalę, zyski wypłacane są przez wspólników w sposób nieformalny. Tym bardziej, że rozwiązanie takie – teoretycznie – umożliwia prowadzenie uproszczonej księgowości w przypadku tej konstrukcji prawnej.
Tymczasem zasady wypłaty zysku z prowadzenia spółki cywilnej są stosunkowo proste i nie potrzeba wiele zachodu ze strony wspólników, aby rzeczywisty sposób czerpania dochodów z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej znajdował formalne odzwierciedlenie w dokumentach spółki.
Wiadomym jest, jak wynika z przepisów kodeksu cywilnego, że każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W umowie spółki można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach. Pamiętać natomiast należy, że co do zasady, wspólnik spółki cywilnej może żądać podziału i wypłaty zysków dopiero po rozwiązaniu spółki. Powyższe wynika z tego, że spółka cywilna powołana może być dla osiągnięcia określonego celu gospodarczego. Tak też można zawiązać spółkę cywilną dla przeprowadzenia określonej inwestycji. Po jej zrealizowaniu spółka ulegnie rozwiązaniu, zaś wspólnicy mogą dokonać podziału zysku. Spółka tego rodzaju jest zatem spółką zawiązaną na czas określony. Praktyka wskazuje jednak, że częściej spółki zawiązywane są na czas nieokreślony w celu prowadzenia określonej działalności gospodarczej. W tym przypadku, wspólnicy w umowie spółki mogą określić inny sposób wypłaty zysku.
Podstawową zasadą jest wówczas, że wspólnicy mogą żądać podziału i wypłaty zysków z końcem każdego roku obrachunkowego – co wynika z kodeksu cywilnego. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby umowa spółki określała prawo do wypłaty zysku w okresie miesięcznym, kwartalnym, czy też jakimkolwiek innym. Powszechnie uważa się bowiem, że norma prawna wskazująca na możliwość podziału zysku z końcem roku obrotowego – w przypadku spółek cywilnych zawiązanych na „dłuższy okres” – ma charakter dyspozytywny. Jak wskazuje się, możliwa jest zatem – wolą wspólników – modyfikacja powyższej zasady. Wola ta powinna jednak znaleźć odzwierciedlenie w postanowieniach umowy spółki. W przypadku spółki cywilnej brak stosownego postanowienia umowy spółki w przedmiotowym zakresie, chociaż stanowi nieprawidłowość, nie niweczy jednak woli wspólników pod warunkiem, że podjęli oni stosowną uchwałę w przedmiocie zasad wypłaty zysku.
Pamiętać jeszcze należy, że samego prawa wspólnika do żądania podziału zysku nie można wyłączyć. Przy tym, roszczenie wspólnika o wypłatę zysku jest roszczeniem z zakresu prowadzenia działalności gospodarczej i przedawnia się z upływem 3 lat (wyrok SN z dnia 2 lutego 2005 r., IV CK 461/04).
Adw. Karol Piotrowski
