Zawarcie związku małżeńskiego to jedna z najważniejszych chwil w życiu wielu osób, do której przygotowania trwają niekiedy przez wiele miesięcy. Któż chciałby zrezygnować z osobistego udziału w tej ceremonii i zawrzeć je przez ….. pełnomocnika?
No właśnie, wbrew pozorom jest to możliwe. Pamiętać bowiem należy, że w sensie prawnym, związek małżeński to nic innego, jak iuris vinkulum – węzeł prawny, zatem de facto zobowiązanie. Pewnego rodzaju specyficzna umowa.
Umowy mogą być zawierane przez pełnomocników, związek małżeński w specyficznych sytuacjach, również. Kodeks rodzinny i opiekuńczy obwarowuje możliwość zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika spełnieniem określonych przesłanej, o których mowa będzie w dalszej części, nie mniej nie wyłącza takiej możliwości w czym przejawia się w najpełniejszej postaci wskazany charakter prawnej instytucji małżeństwa, jako zobowiązania .
Zgodnie z art. 6 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z ważnych powodów sąd może zezwolić, żeby oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński czy to składane przed urzędnikiem stanu cywilnego, czy duchownym zostało złożone przez pełnomocnika.
Pełnomocnik dysponować przy tym musi – niezależnie od uprzednio uzyskanej przez mocodawcę zgody sądu – pełnomocnictwem udzielonym na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym i wymieniać osobę, z którą małżeństwo ma być zawarte.
Ważnymi powodami, o jakich mowa w przedmiotowym przepisie są przy tym tylko takie okoliczności, które w świetle zasad współżycia społecznego usprawiedliwiają odstąpienie od obowiązku jednoczesnego stawienia się przyszłych małżonków przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego dla złożenia oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński. Żadna zatem z góry określona sytuacja osoby ubiegającej się o zezwolenie jej na złożenie przez pełnomocnika oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński, w szczególności także fakt jej zamieszkiwania za granicą oraz związane z tym trudności przyjazdu do Polski, nie mogą być same przez się uznane za ważne powody w rozumieniu powołanego wyżej przepisu ( Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów – zasada prawna z dnia 8 czerwca 1970 r. sygn. akt: III CZP 27/70).
Sytuacja związana z zawarciem związku małżeńskiego przez pełnomocnika zwykle zresztą dotyczy przypadków, gdy przyszły małżonek przebywa za granicą – co jednak jak wskazano – samo w sobie nie stanowi podstawy do udzielenia przez Sąd zgody na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika.
Warto jednak podkreślić, że na rok przed podjęciem zacytowanej wcześniej uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego, której nadano wagę zasady prawnej, Sąd Najwyższy wskazał, że jeżeli jeden z przyszłych małżonków zamieszkuje stale w innym kraju, i to bardzo odległym, tak że przyjazd do Polski w celu zawarcia małżeństwa byłby połączony ze znacznymi trudnościami i kosztami, to okoliczność ta sama przez się może być uznawana za ważny powód udzielenia zezwolenia przewidzianego w art. 6 § 1 k.r.o. (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 stycznia 1969 r. sygn. akt: III CRN 349/68).
Z pewnością natomiast każdy z przypadków, oceniany musi być przez Sąd indywidualnie, przez pryzmat charakteru trudności, jakie towarzyszyć mogą jednoczesnemu złożeniu przez przyszłych małżonków przed urzędnikiem lub duchownym zgodnego oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński.
Adwokat Karol Piotrowski
