W świecie, gdzie coraz łatwiej podróżować, gdzie coraz częściej ludzie mieszkają nie w swoich krajach ojczystych, czy zawierają związki małżeńskie z obywatelami innych krajów, szczególnego znaczenia nabierają przepisy prawa cywilnego procesowego, dotyczące jurysdykcji krajowej. Rozstrzygają one bowiem kwestię tego, w jakich sytuacjach daną sprawę może rozstrzygać sąd polski, a w jakich będzie sądem wyłącznie właściwym do jej rozstrzygnięcia.
Tak też warto wiedzieć, że ogólną zasadą w postępowaniu procesowym pozostaje, że sprawy rozpoznawane w tym postępowaniu (np. o zapłatę) należą do jurysdykcji krajowej, jeżeli pozwany ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu albo siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej. Zasada ta, jako ogólna, odnosi się zatem do wszystkich spraw procesowych.
Najczęściej jednak – jak się wydaje – sąd musi odnosić się do przepisów dotyczących jurysdykcji krajowej, decydując o tym, czy jest właściwy do rozstrzygnięcia danej sprawy, w sprawach małżeńskich (np. o rozwód) oraz sprawach dotyczących małżeńskich stosunków majątkowych (np. o podział majątku wspólnego).
W prawach tych, poza ogólną zasadą, z której wynika, że do jurysdykcji krajowej należą sprawy jeżeli pozwany ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu Rzeczpospolitej Polskiej, sąd polski będzie mógł rozpoznawać sprawę, także jeżeli oboje małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania lub ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jedno z nich nadal ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.
To samo dotyczy sytuacji, gdy małżonek będący powodem ma co najmniej od roku bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub jeżeli małżonek będący powodem jest obywatelem polskim i ma co najmniej od sześciu miesięcy bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania, lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub gdy oboje małżonkowie są obywatelami polskimi.
Natomiast w sytuacji gdy oboje małżonkowie są obywatelami polskimi oraz mają miejsce zamieszkania i miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, jurysdykcja krajowa jest wyłączna, co oznacza, że wyłącznie właściwym do rozpoznania sprawy będzie sąd polski.
Adw. Karol Piotrowski
