Odejście osoby, z którą jesteśmy spokrewnieni lub spowinowaceni, może oznaczać, że będziemy uprawnieni do dziedziczenia pozostawionego przez nią majątku. Niestety nie zawsze podział majątku przebiega harmonijnie, a związane z nim emocje mogą doprowadzić do wieloletnich sporów. Wiedza o tym, jak zachować się w obliczu konfliktów wywołanych spadkowymi niesnaskami, ułatwi właściwe pokierowanie swoimi sprawami. Zapraszamy do lektury wpisu.
Co może wywoływać spór?
Zapisy Kodeksu cywilnego regulują kwestię dziedziczenia ustawowego. Jeśli zmarły nie pozostawił testamentu, to przepisy prawa określają, którzy członkowie rodziny spadkodawcy mogą dziedziczyć i w jakim stopniu oraz kto ma prawo do zachowku.
Wiele osób chce jednak skorzystać z przysługującego im prawa do wyznaczenia spadkobierców. W sporządzonym przez siebie testamencie wskazują zatem, kto będzie po nich dziedziczył. Niekiedy w dokumencie tym wymienia się również osoby wydziedziczone, a więc takie, które nie będą mogły dochodzić prawa do zachowku. Należy pamiętać, że przepisy prawa gwarantują osobom uprawnionym do dziedziczenia ustawowego, ale pominiętym w testamencie, prawo do zachowku po zmarłym.
Znaczną ilość konfliktów wywołują zapisy w testamencie. Nierzadko odczytanie woli zmarłego budzi niezadowolenie przeradzające się w formalny sprzeciw. Jeśli w czyimś przekonaniu postanowienia zawarte w testamencie są dla niego krzywdzące, to może zakwestionować ważność testamentu.
W takiej sytuacji należy zgromadzić odpowiednie dowody na to, że np. testator nie jest autorem omawianego dokumentu albo sporządził go pod przymusem. O unieważnienie testamentu wnioskuje się również wówczas, gdy można stwierdzić, że zmarły nie miał jasnego oglądu sytuacji w związku z chorobą lub na skutek przyjmowanych leków. Przeświadczenie o tym, że sytuacja małżonka lub dziecka jest niedostatecznie zabezpieczona w związku z decyzją testamentu, również jest źródłem sporów.
Konflikty związane z objęciem spadku pojawiają się również w przypadku dziedziczenia ustawowego. Trzeba wiedzieć, że testament i przepisy o ustawowym dziedziczeniu stanowią podstawę do wydania przez sąd stwierdzenie nabycia prawa do spadku po zmarłym. Natomiast w tym momencie nie możemy oczekiwać, że zapadnie decyzja o tym, które elementy spadku nam przypadną w udziale.
Jak doprowadzić do porozumienia?
Otrzymanie sądownego postanowienia o nabyciu prawa do spadku umożliwia ubieganie się o objęcie przysługującej nam części. Oznacza to, że powinniśmy w porozumieniu z kancelarią prawną rozpocząć kolejny etap procedury w postępowaniu spadkowym, czyli przeprowadzić tzw. dział spadku. Niestety może to być dla wielu osób bardzo trudne doświadczenie wywołujące wiele emocji i prowadzące do nieporozumień. Musimy liczyć się z tym, że nie zawsze w wyniku działu spadku obejmiemy dobra czy nieruchomości po zmarłym zgodnie ze swoimi oczekiwaniami. Owszem, do komfortowych sytuacji należą takie, gdy spadkobiercy są w stanie i dążą do ugodowego działu majątku. Mogą wtedy sporządzić pomiędzy sobą pisemną umowę, na mocy której zgodnie dzielą się odziedziczonymi dobrami lub wypłacają sobie zadośćuczynienie. Sprawę ugodowego działu majątku przeprowadza się też przed sądem lub w kancelarii notarialnej.
Należy jednak mieć na uwadze, że wystarczy sprzeciw choćby jednej osoby, a możemy zapomnieć ugodowym dziale spadku. Wówczas spotkanie się na sali sądowej będzie już niezbędne, a złożenie wniosku o przeprowadzenie sądowego działu spadku stanie się faktem. Zadaniem sądu jest ustalenie tego, co tworzy spadek oraz jaka jest jego wartość. Należy zatem zgromadzić i przedstawić odpowiedni materiał dowodowy, np. spis inwentarza, odpisy z ksiąg wieczystych dla nieruchomości. Wartość ustala się na podstawie cen obowiązujących w dniu orzekania. Dział majątku uwzględni wysokość udziału każdego spadkobiercy.
Postępowaniem sądowym kończą się też te spory, gdy pozostali spadkobiercy będą chcieli pomniejszyć czyjś udział w związku z tym, że wcześniej otrzymywał od zmarłego darowizny. Podobnie na wokandzie mogą znaleźć się sprawy, których przedmiotem jest spór w powiązaniu z wydziedziczeniem lub dążeniem do uzyskania zachowku.
